Triger Kayışı Nedir?
Triger kayışı, motorun krank mili ile eksantrik milini birbirine bağlayan motor parçasıdır. Motorda oluşan yanma sonucu dönen krank milini eksantrik miline bağlayarak döndüren ve sübapların açılma kapanma zamanlarını belirleyen motorun en kritik parçasıdır. Bazı motorlarda su pompasına da bağlıdır. Triger kayışı eksantrik milini döndürdüğü için ve eksantrik milide belli bir zaman düzenine bağlı olarak sübapları açtığı için motorun çalışabilmesi için belli bir takılma noktası vardır. Buna sente ayarı denir.
*Motoru oluşturan parçalar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için motor parçaları ve görevleri sayfasını bakmayı unutmayın.
Triger kayışı yapımında cam elyaf maddesi kullanılarak sağlamlığı arttırılmıştır. Yaklaşık olarak 1.5 ton yük taşıma kapasitesine sahiptir. Ancak buna rağmen sürekli metal dişlilere sürtündüğünden dolayı aşınıp kopabilmektedir.
Triger Kayışı Koparsa Ne Olur?
Triger kayışı motorun bütün zamanlamasını ayarladığı için en kritik parçalardan biridir. Sente ayarında 1,2 derecelik sapma motorun sorunlu çalışmasına neden olur. Daha büyük farklılıklar ise motorun çalışmasına engel olacağı gibi zarar görmesine de sebep olabilir. Bu nedenle triger kayışı bakımları atlanmaması gereken ve orjinal ve sağlam yedek parça kullanılması gerekmektedir.
*Motorun çalışma prensibi ve zamanların tanımları hakkında daha fazla bilgi edinmek için motor çalışma prensipleri sayfasına göz atmanızı tavsiye ederim.
Seyir halindeyken yani motor çalışır vaziyetteyken triger kayışı koparsa veya sıyırırsa motor krank mili dönmeye devam edecek fakat eksantirik milinin veya millerinin krank miline olan bağlantıları koptuğu için dönmesi duracaktır. Eksantirik milleri durduğunda üzerindeki kamlar (kemler), bazı sübapları açık bazılarını kapalı pozisyonda tutacaktır. Hareket halindeki pistonlar açık olan sübaplara çarparak sübapların eğilmesine sebep olacaktır.Bu çarpma sonucu sübaplar eğilecek veya kırılarak pistonlara silindir bloğuna ve silindir kapağına hasar verecektir. Fotoğraflarda da görüldüğü gibi ağır hasarlara neden olacaktır.
Yukarıda ki fotoğraflarda da görüldüğü gibi aksatılmaması gereken en önemli bakım olan triger kayışı değişimi her 5 yılda veya ortalama 40.000 ila 60.000 km arasında değiştirilmesi gerekir, ancak yeni jenerasyon motorlorda değiştirme periyodu 120.000 kilometreye kadar artırılmıştır.
Tiger Kayışı Değişimi Prosedürü
Triger kayışını kendim değiştirebilirmiyim? Evet biraz el yatkınlığınız ve sabrınız varsa değiştirebilirsiniz. Peki neden sabır gerekiyor? Çünkü eksantirik milini sabit tutma aparatınız olmadığı için biraz eksantirik milini sabit tutmada biraz zorlanacaksınız. Fakat yapılamayacak birşey değil. Temel prensip olarak bilmemiz gerekenler krank mil kasnağında ve eksantirik mili dişlilerinde bulunan çizgileri motor üzerinde verilen markalara denk getirerek kayışı takmamız gerekiyor. Bu markalamalar motordan motora fark göstermektedir. Fakat markalama olduğunu bildiğiniz takdirde değiştirirken markalamaları bulmak çok kolay olacaktır.
Herhangi bir motordan örnek vermek gerekirse;
Eksantirik millerindeki markalama motor modeline göre değişiklik göstermektedir. Çift eksantirik milli motorlarda çizgiler birbirlerine de bakabilir, silindir kapağı üzerindeki markalarada bakabilir yada külbütör kapağı üzerindeki markalarada bakabilir. Bu nedenle markaların nerede olduğuna dikkat edilmesi gerekiyor. Çift eksantirikli motorlarda dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise emme sübapları ile egzoz sübaplarına kumanda eden miller dişlilerin takılma yönüne göre ayarlanır. Dişli kısmını sökmek istemiyorsanız (ki keçeleri değiştirmek için sökmeniz gerekiyor) yönlerini karıştırmamanız gerekmekte. Dişlileri, keçeleri değiştirmek için söktüğünüzde tekrar aynı konumda takmanız gerekir. Tek eksantirikli motorlarda triger dkayışı değişimi çift eksantirikliye göre daha kolaydır.
Yedek parça olarak triger kayışını aldığınızda içerisinden talimat çıkar. Bu talimat motor modeline uygun olacağından markalamaları oradan görebilirsiniz. Çıkmasa dahi dediğimiz gibi markalama her motorda farklı yerlerde olsada mantığı bildikten sonra hemen bulabileceksiniz.
Son olarak markalamaları ayarladıktan ve kayışı taktıktan sonra gerginliği ayarlamak gerekiyor. Gerginlik ayarı genelde gergi bilyası üzerinde bulunan markalar sayesinde yapılır. Kayışı germeye başladığınızda aşağıdaki fotoğraftaki gibi markalamalar denk gelene kadar gergi bilyası döndürülür. Markalamalar denk geldiğinde gergi bilyası civatası sıkılarak sabitlenir.
Zor gözükse de ilk defa yapacaksanız 1 2 denemede yapılabilecek bir bakımdır. Fakat doğruluğundan emin olmadan motoru kesinlikle çalıştırarak test etmeyiniz. Motoru elle çevirerek doğruluğu ve bir tur sonra markaların tekrar aynı yerine geldiğini test edebilirsiniz.
Çalışma prensipleri sayfasına dönerek site hakkında bilgi sahibi olabilir veya ana sayfaya giderek yazıları inceleyebilirsiniz. Ana sayfaya dönmek için burayı tıklayabilirsiniz.
Kaynak: Yazılar Carstechnic tarafından oluşturuldu. Video: Youtube
