Şanzıman arızası nasıl anlaşılır sorusuna rahat cevap verebilmek için arıza belirtilerini şanzıman çeşidine göre incelemek gerekir. Şanzıman nedir sayfasında anlatılan şanzıman çeşitlerini incelerseniz şanzımanlar hakkında geniş ve kapsamlı bilgi sahibi olabilirsiniz. Şanzımanlar hakkında bilgi sahibi olduktan sonra emin olun şanzıman arızası hakkında yorum yapabilir hale geleceksiniz. Şanzıman arızası konusuna başlamadan önce kısaca şanzıman çeşitlerinden bahsetmek gerekirse
– Manuel Şanzıman
– Yarı Otomatik Şanzıman / Tek Kavramalı Şanzıman
– Tam Otomatik Şanzıman / Tork Tonvertörlü Şanzıman
– DSG Şanzıman / Çift Kavramalı Otomatik Şanzıman
– CVT Şanzıman (Sürekli Değişken Şanzıman)
şeklindedir.
Motor arızaları kategorisindeki bu sayfada şanzıman arızası belirtilerini
– Manuel şanzıman arızası nasıl anlaşılır?
– Yarı otomatik şanzıman arızası nasıl anlaşılır?
– Otomatik şanzıman arızası nasıl anlaşılır?
– DSG şanzıman arızası nasıl anlaşılır?
– CVT şanzıman arızası nasıl anlaşılır?
şeklinde beş başlık halinde anlatılacaktır.
*Şanzıman çeşitleri ve debriyaj hakkında ayrıntılı bilgi almak için şanzıman nedir sayfasına burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.
I – Manuel Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?
Manuel şanzımanlarda arızalar daha kolay tespit edilir ve çözümü daha kolaydır. Manuel şanzıman arızası ‘nın en büyük sebebi, mekanik aşınmalar değil, hatalı sürücü kullanımından kaynaklı arızalardır. Bunlar;
– Hatalı vites değiştirme
– Yanlış debriyaj kullanımından kaynaklı kullanıcı hataları
– Trafiğin yoğun olduğu zamanlarda sürücünün yaptığı hatalar
şeklindedir. Aslında mekanik aşınmalar da bu yukarıdaki nedenlerden dolayı zaman içinde gerçekleşmektedir.
Manuel şanzımanda en sık karşılaşılan arıza çeşitleri,
– Baskı balata arızası,
– Senkromeç arızaları,
– Dişli arızaları
şeklindedir. Tüm bu arıza çeşitleri için farklı belirtiler vardır. Bu nedenle başlıklar halinde açıklamaya çalışılacaktır.
a – Baskı Balata Arızası Nasıl Anlaşılır?
Manuel viteste baskı balatanın bitmesi, manuel vitesli araçlarda en çok rastlanan manuel vites arızasıdır. Baskı balatanın ömrü genellikle 100 bin km olmaktadır. Fakat sürücünün kullanım tarzına göre bu süre 50 bin km’de olabilir veya 200 bin km’de olabilir. Sadece sürücü hareketlerine göre bu süreler açıklanamaz. Araç hep uzun yolda kullanılması veya hep şehir içi kullanılması baskı balata ömrünü belirleyen faktörlerdendir.
Manuel vites baskı balata arızası belirtileri nelerdir?
– Ani hızlanmalarda debriyajda kaçırmalar
– Yokuş çıkarken aracın hızlanamaması
– Hızlanmada zorluk çekilmesi
– Vites geçişlerinde zorlanmalar
– Performans kaybı yaşanması
– Yakıt tüketiminde artış
– Debriyaja basınca gelen sesler
baskı balatanın ömrünün bittiğine işaret etmektedir. Böyle sıkıntılar yaşamaya başladığınızda zaten anlamanız kolay olacaktır. Baskı balata arızasını anlamanın en kolay yolu ufak bir testten geçer. Sabit bir viteste seyir halindeyken gaza yüklendiğinizde motor devri artıyor fakat araç hızlanmıyor ise baskı balata sıyırıyor demektir. Değiştirme zamanı geldiğini işaret etmektedir.
b – Senkromeç Arızası Nasıl Anlaşılır?
Munuel şanzımanlarda vites geçişleri, senkromeçler tarafından gerçekleştirilir. Manuel şanzıman senkromeç arızası sürücü hatalarından kaynaklı meydana gelmektedir. Vites geçişleri esnasında debriyaj kullanımında yapılan hatalar, ani vites geçişleri bu arızanın oluşmasında en büyük etkenlerdir.
Manuel vites senkromenç arızasının belirtileri ise;
– Vites geçişlerinde zorlanma
– Vites geçişlerinde çartlama yani ses ve sarsıntı
– Hep aynı viteste zorlanma yada çartlama
şeklindedir. Arıza belirtileri başlar başlamaz müdahale edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde kullanılması diğer dişlilerinde zarar görmesine neden olacak ve arızanın maliyetini arttıracaktır. Bu nedenle arıza belirtileri hissettiğiniz zaman fazla vakit kaybetmeyiniz.
c- Dişli Arızası Nasıl Anlaşılır?
Manuel şanzıman arızasında az rastlanan ve maliyeti yüksek olan dişli arızaları genellikle yağsız çalışmadan veya yukarıda anlatıldığı gibi arızalara erken müdahale etmemekten kaynaklı dişlilerde aşınma veya kırılma meydana gelmesidir.
Manuel vites dişli arızasının belirtileri çok belirgin olarak anlaşılmaktadır. Dişlilerin kırılması veya dağılması gibi bir durumda arabanın hareket ettirilmesi zor olacaktır. Dişlilerin dağılması bütün vitesleri etkiler ve aracın hareket etmesini engeller.
II – Yarı Otomatik Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?
Yarı otomatik şanzımanlar manuel şanzımanın otomatikleştirilmiş halidir. Manuel şanzımanda sürücünün yaptığı vites geçişleri yarı otomatik şanzımanda elektrik ünitesi yapmaktadır. Bu nedenle yarı otomatik şanzıman arızaları yukarıda anlatılan manuel şanzıman arızası ile aynı belirtilere sahiptir. Fakat yarı otomatik şanzıman arızasında baskı balata arızalarını anlama yöntemi biraz farklılık göstermektedir. Araç ile seyir halindeyken vitesi manuele almanız gerekmekte ve yukarıda ki testin aynısını yapmanız gerekmektedir. Manuel vitese aldığınız aracın gaz pedalına ani yüklenme ile baskı balata arızası anlaşılabilir. Eğer bu işlemi araç otomatikteyken yaparsanız vites otomatik olarak düşük vitese geçeceğinden dolayı anlamanız mümkün olmayacaktır.
Kısacası baskı balata, senkromeç ve dişli arıza belirtileri için manuel vites şanızman arızası nasıl anlaşılır başlığı altına bakabilirsiniz. Peki o bölümden arklı olarak elektriksel bir arıza oluşabilmektedir.
Yarı otomatik viteste elektriksel arıza belirtileri;
– Geçişlerde kitlenme
– Aracın vites boş konuma (N) geçmemesi üzerine çalışmaması
– Şanzıman beyninden gelen ses
şeklindedir. Genellikle beyinden kaynaklı arızalar baş göstermektedir. Genellikle içerisinde elektrik motoru ve kart bulunan şanzıman beyinleri içerisinin nemlenmesinden kaynaklı arızalar meydana gelmektedir. Eğer içerisinde nem oluşursa elektrik motorunun rotor ile stator arasında bulunan kömürlerin zarar görmesine neden olmaktadır. Eğer kömürler bitmemişse elektronik kart temizleme spreyi ile temizliğin yapılması sorunu çözebilmektedir. Kömürlerin bitmesi durumunda kömürler değişebilmektedir. Kartta oluşacak arıza da ise kartın tamiri veya değişimi olması gerekmektedir.
III – Otomatik Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?
Halk arasında otomatik şanzımanın dayanıksız olduğu ve daha çabuk bozulduğuna dair bir inanış söz konusudur. Eski modellere baktığımızda haklılık payı olmasına rağmen teknolojinin gelişmesi ve otomotiv endüstrisinin şanzıman konusunda tecrübe kazanması ile birlikte bu inanış yavaş yavaş kaybolmaya başlamıştır. Günümüzde artık otomatik şanzımanlar manuel şanzımanlara göre daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Çünkü kullanıcı hatası otomatik şanzımanlara daha az etki etmektedir. Otomatik vitesi ufak tefek ayrıntı öğrenerek kullandığınız takdirde hiç bir sorunla karşılaşmayacağınızı bilmelisiniz. Buradaki önemli olan nokta otomatik şanzıman kullanımlarında sürüş hatasının yapılmaması gerekmektedir.
*Tam otomatik şanzıman hakkında ayrıntılı bilgi almak için burayı tıklayabilirsiniz.
Otomatik vites şanzıman arızası belirtileri nelerdir?
Otomatik vites şanzıman arızasını en kolay anlama yolu ve herkesin bildiği ve takip ettiği durum olan vitesi D konumuna getirdikten sonra arabanın ileri doğru hareket etme isteğinin olup olmayacağıdır. Vites D konumundayken ayağınızı frenden kaldırırsanız arabanın yavaşta olsa ileri gitmesi gerekmektedir. Eğer gitmiyorsa büyük bir sorun değil ama şanzımanın arızasının ileri ki bir zamanda baş göstereceği anlaşılabilir.
Aynı şekilde yokuş yukarı bir pozisyondayken yine vites D konumda olacak şekilde frenden ayağınızı çektiğinizde arabanın geri kaçmaması gerekmektedir.
Araç ile seyir halindeyken hızınıza göre vites geçişleri olacaktır. Bu vites geçişlerinin hissedilmesi aslında bir arızanın en büyük belirtisidir.Her hissedilen vites geçişi arıza anlamına gelmemektedir. Araba kullanırken vites geçişlerini hissetmeli ve hafızanıza kaydetmelisiniz. Bu geçiş hissinde artma ve geçişlerde vuruntu ve titreşim meydana geldiği zaman anlayın ki şanzımanda arıza yaklaşmaktadır.
Vites mandalının düzgün çalışması gerekir. Vites mandalında ki bozukluklar da size arıza sinyali vermektedir.
Araç seyir halinde iken tüm viteslerde şanzıman sesi stabil olması, farklı uğultu yada titreşimler olmaması gerekir.
IV – DSG Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?
DSG şanzıman arızası genellikle kavrama setinde meydana gelmektedir. Ayrıca DSG şanzımanda bulunan 12 adet sensörden birinin yani elektrik kontrollü selenoid valflerden birinin bozulması da karşılaşılan DSG şanzıman arızaları arasındadır.
*DSG Şanzıman hakkında ayrıntılı bilgi almak için burayı tıklayabilirsiniz.
DSG şanzıman arızası belitileri şu şekildedir;
– İlk kalkışlarda silkeleme
– Vites geçişlerinde zorlanma ve silkeleme
– Şanzımanda dişli sesi,
– Şanzımanda sürtünme sesi,
– Sarsıntılı sürüşlerde tıkırtı sesi
şeklindedir. Kavrama setinde oluşan aşınmalar ilk kalkışlarda titremeye neden olmaktadır. Vites geçişlerinde yaşanan sarsıntı ise yağ filtresi ve yağın değişimi ile çözülebilir. Sarsıntılı sürüşlerde tıkırtı sesi çift kavramanın ayırma çatallarının gevşekliğinden kaynaklanır. Dişli sesi veya sürtünme sesi ise karşılaşmak istemeyeceğiniz ve maliyetin yüksek olduğu şanzıman arızalarıdır.
Elektronik sistemler limitlerin üzerinde ısıyı sevmezler ve arızaya sebep olabilirler. Kontrol ünitesinde sıcaklık sensörü vardır. DSG şanzıman balata sürtünmesi sebebiyle aşırı ısınır ve sistemi korumak ve soğumasını sağlamak için bir uyarı verir. Böyle bir durum genellikle yoğun trafikte meydana gelmektedir. Eğer böyle bir uyarı ile karşılaşırsanız biraz mola verme zamanı gelmiş demektir.
V- CVT Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?
Eski modellerinde kullanılan malzemeler sebebiyle yüksek tork değerlerinde zarar görmekteydi. Fakat geliştirilen metal kasnak sayesinde bu sorun ortadan kalkmış oldu. Diğer şanzıman çeşitlerine göre daha az arıza meydana getirmektedir. Tercih sebepleri arasında arızalanma riskinin azlığı vardır.
*CVT Şanzıman hakkında ayrıntılı bilgi almak için CVT Şanzıman Nedir ve Nasıl Çalışır konulu sayfamıza gidebilirsiniz.
Bütün Otomatik Şanzıman Çeşitlerini Bozabilecek Sürüş Hataları
Yarı otomatik, tam otomatik, DSG veya CVT şanzımanları korumanın yöntemleri aşağıda sıralanmıştır. Sürücü hatalarını minimize etmek şanzıman ömrünü yükseltecektir. Aşağıda maddeler halinde verilecek olan hatalar yapılmadığı takdirde yeni nesil otomatik şanzımanlarda sorun yaşanması biraz zor olacaktır.
- Vites değiştirme tuşuna basmadan vites değiştirmek
- Ani kalkışlar yapmak
- El frenini çekmeden önce P konumuna almak (Özellikle Rampalarda)
Bu son madde aslında en önemlisi çoğu otomatik vites kullanıcısı buna dikkat etmediği için şanzıman ve parçaları yıpranmakta ve ömürleri kısalmaktadır. Yokuş bir zeminde arabayı bırakacaksanız vitesi N konumuna alın ve el frenini çekin. El freni çekiliyken ve vites N konumundayken ayağınızı frenden çekin. Bu durum arabanın yükünün el frenine binmesini sağlayacaktır. Daha sonra tekrar frene basarak vitesi P konumuna getirin. Ve son olarak arabayı stop edin. Böyle yanmanız yokuş aşağı veya yukarı arabanın ağırlığının şanzımana binmesini önleyecektir.
Yukarıda anlatılan şanzıman çeşitlerine göre arıza belirtileri sizin rahat bir şekilde gözlemleyebileceğiniz şekildedir. Birde sizin farkedemeyeceğiniz sorunlar olabilir. Periyodik bakımları esnasında kontrol ettirmeniz şanzıman ömrünün uzaması için en büyük şartlandandır. Otomobil servisleri şanzıman yağını siz belirtmeden değişimini yapmazlar. Şanzıman yağının ömürlük olduğunu söylerler. Fakat sizin 50 veya 60 bin kilometrede bir değiştireceğiniz şanzıman yağı, şanzımanın ömrünü inanılmaz derecede arttıracaktır.
Sonuç olarak özetlemek gerekirse bu arızalardan kurtulma yöntemleri;
Şanzıman arızası meydana gelmeden önce yaptıracağınız periyodik kontroller ve düzenli yağ değişimleri şanzıman arızalarının önüne geçecek ve paranızın cebinizde kalmasını sağlayacaktır.
Araba alırken sadece ekspertiz raporuna güvenmeden şanzımandan anlayan bir servise de göstermenizde fayda olacaktır. Çünkü motor kadar önemli parça olan şanzıman arızalarında yolda kalacağınız gibi maliyetleri de fazla olacaktır.
Şanzıman arızası nasıl anlaşılır ve belirtileri nelerdir sayfası bittiğine göre bu konu ile bağlantısı bulunan şanzıman ve debriyaj nedir sayfasına bakabilirsiniz. Çalışma prensipleri sayfasından konulara bakabilir ve site hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz. Ana manü üzerinden motor arızaları sekmesini tıkladığınız takdirde diğer arıza sayfalarına ulaşabilirsiniz.
Kaynak: Bu sayfa Carstechnic tarafından oluşturulmuştur.
