İçten yanmalı motorlar çalışma prensibi olarak silindirlerinde yanma meydana gelir. Bu yanmayı meydana getirmek için motor parçaları hareket halindedir. Hem bu parçaların sürtünmelerden kaynaklı hareketi hem de yanmadan dolayı oluşan sıcaklığın soğutulması gerekmektedir. Bu ısınma motora zarar vermemesi için soğutulması gerekmektedir. Tam olarak bu noktada motor soğutma sistemleri ‘ne ihtiyaç duyulmaktadır. Eski model arabalarda hava soğutmalı motorlar az da olsa kullanılmıştır. Modern arabaların hepsinde su soğutmalı motorlar kullanılmaktadır. Motorun içerisindeki kanallar ve motor soğutma suyu cepleri sayesinde motorun soğuması sağlanmaktadır.
*Motor çalışma prensibi sayfasına giderek araba motorunun nasıl çalıştığına dair bilgi alabilirsiniz.
Bu sayfa içerisinde motor soğutma suyu ne işe yarar? Motor soğutma suyu sistemi parçaları nelerdir? Antifiriz neden kullanmalıyız? Motor soğutma suyu sistemi arızaları ve meydana getireceği arızalar nelerdir? Motor soğutma suyu sıcaklığı ne olmalıdır? gibi soruların cevapları verilmiştir.
Su soğutmalı motorlarda soğutucu olarak saf su kullanılır. Saf suyun aşındırıcı etkisini azaltmak için ise antifiriz denen katkı maddesi konulmaktadır. Antifiriz motoru aşınmalardan koruyacağı gibi suyun donma noktasını düşürecek ve kaynama noktasını yükseltecektir.
Motor Soğutma Suyu Sıcaklığı Ne Kadar Olması Gerekmektedir?
Motor soğutma suyu sistemleri kapalı sistem usulünde çalışmaktadır. Kapalı sistemlerde su bir döngü oluşturarak basınç altında çalışması sağlanır. Motor üreticileri motor soğutma suyu ‘nun sıcaklığını 90 derecenin üzerinde tutmak isterler. Bunun nedeni yanma odasında oluşan yanma sonucu nitrik asit aşındırıcı etkisi yağlama yağı ile nötralize edilmektedir. Bu kimyasal tepkimenin iyi sonuç vermesini sağlamak için mutlaka sıcak bir ortam gerekmektedir. Düşük sıcaklıklarda ki soğutma suyu bu nötralizasyonun verimini azaltacağından dolayı motorun yanma odasında aşınmalar meydana getirecektir. Bu nedenle soğutma suyu sıcaklığınıza dikkat etmeli ve düşük olması durumunda müdahale etmeniz gerekmektedir.
Motor Soğutma Suyu Sistemleri Parçaları
Motor soğutma suyu sistemi parçaları motorun soğumasına yardımcı olmakla birlikte sıcaklığı sabit bir değerde tutmakla görevlidir. Sıcaklığı üreticinin istediği sıcaklık değeri ne ise o değerde tutmalıdır. Ne eksik ne fazla! Motorun sağlıklı çalışabilmesi ve ömrünün uzun olması için çok büyük görevi olan soğutma suyu sistemlerinin bakımları önemsenmelidir. Bakımsız bir sistem aşağıda da anlatılacağı gibi motorun büyük hasarlarına sebebiyet verebilecektir.
1 – Motor Soğutma Suyu Pompası
Motor Soğutma suyu pompaları motora akuple olarak çalışarak Soğutma suyunu basınçlandırmaya yarar. Motor soğutma suyu blok üzerinde ve kapak üzerindeki kanallar sayesinde bütün motorun soğumasını sağlar. Bütün yüzeylerde dolaşan soğutma suyu motorun çalışmasından dolayı ısınır ve soğuması için radyatöre girer. Tüm bu dolaşımı soğutma suyu pompası sağlar.
2 – Motor Soğutma Suyu Termostatı
Termostatlar sıcaklığı belli derecede tutmaya yarayan motor parçalarıdır. Otomotiv sektöründe kullanılan termostatlar 3 yollu valf gibi çalışırlar. Motordan çıkan soğutma suyu termostata girer. Giren soğutma suyu sıcaklığı eğer termostatın fabrikasyon set değerinin altındaysa açık kalacak ve su sirkülasyon yaparak radyatöre girmeyecektir. Su ısınana kadar termostat içerisindeki termostatik element genleşmeyecek ve termostat sirkülasyon yapmaya devam edecektir. Set edilen değere ulaşan termostatik element termostatı kapatacak ve soğutma suyu radyatöre girmeye başlayacak ve böylelikle soğuması sağlanacaktır. Termostatlar soğutma suyunun sıcaklığını istenilen değerde tutmaya yarar. Bu set edilen değer motordan motora farklılık göstermektedir. Termostat alırken buna dikkat etmek gerekir.
İyi çalışmayan bir termostat motorun soğuk çalışmasına ve bu durumda yanma odasında soğuk korozyon etkisine neden olacaktır. Veya sıcak çalışarak motorun hararet yapmasına sebep olacaktır. Bu nedenle termostat arabanın en önemli parçası diyebiliriz. Termostat fiyatları düşük olduğu için şüphelendiğiniz durumlarda termostatı değiştirmek daha büyük arızalardan korunmak için akılcı bir yöntem olacaktır.
3 – Radyatör Ne İşe Yarar?
Radyatör motor soğutma suyunun soğumasına yardımcı olan ekipmandır. Motorun çalışmasından dolayı ısınan soğutma suyu termostat yardımıyla radyötere yönlendirilir. Radyatöre giren soğutma suyu soğutularak radyatörden çıkar. Radyatörler genellikle arabanın ön kısmında ızgaralı bölümde yer alır. Araba seyir halindeyken rüzgar radyatör peteklerinin arasına girerek boruların içerisinden geçen soğutma suyunu soğutur.
4 – Radyatör Fanı Ne İşe Yarar?
Radyatör fanı, rüzgar ile soğutmanın yetersiz kalması sonucu devreye girerek soğutma suyunun soğumasına yardımcı olur. Radyatör üzerine bağlanarak radyatöre yapay rüzgar etkisi yaratır. Fanın devreye girip çıkmasını sağlayan fan müşürüdür.
Fan müşürü ne işe yarar? Motorlu araçlarda belli bir sıcaklıktan sonra fanı devreye sokan ve uygun miktarda soğuttuktan sonra fanı tekrar kapatan parçadır. Fan müşürü araç motorunun aşırı ısınmasını önler. Fan müşürü arızalı ise motor hararet yapacaktır. Bu nedenle soğutma suyunun sıcaklığı termostat değerinden çok fazla miktarda yukarıya çıkmasına rağmen fan devreye girmiyorsa fan arızasından şüphelenilebilir. Motor modeline göre devreye girme çıkma sıcaklık değerleri değişiklik göstermektedir.
5 – Hararet Müşürü – Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörü
Motor soğutma suyunun sıcaklık bilgisini araba ön panelindeki hararet göstergesine iletir. Yani hararet müşürü gösterge paneline ısının derecesini gönderir. Hararet müşürünün tam kondüsyonda çalışması gerekir. Çünkü çoğu arabada motoru hararet hasarından korumak için uyarı sistemi eklenmiştir.
Hararetin yükselmesi gibi bir durumda sürücüye haber vermektedir. Arızalı bir müşür harareti haber veremeyeceği için motorun hasar görmesine sebep olacaktır. Bazı araçlarda hararet müşürü arızalanırsa sıcaklık tam olarak takip edilemediği için motor koruma sistemi aracı stop ettirebilir. Hararet müşürleri ucuz parçalar olması sebebiyle şüphe duyulduğu durumlarda mutlaka yenisi ile değiştirilmesi gerekmektedir.
6 – Soğutma Suyu Hortumları
Soğutma suyu hortumları, sütün soğutma suyu sistemi parçalarını birbirlerine bağlar. Antifirizli suyun bir parçadan bir diğerine kaçaksız geçebilmesini sağlarlar. Yukarı da da anlatıldığı gibi motor içerisinde dolaşan ve motoru soğutan soğutma suyu radyatör,genleşme kabı arasında gezinecek ve bu gezintiler sırasında dışarı kaçmaması gerekiyor.
Hortumlar senelik kontrol edilmeli ve gerekirse değişimleri yapılmalıdır. Çürüyen hortumlar sağlam motorları bozuyor. Nasıl mı? Seyir halindesiniz ve bilmediğiniz bir çürük hortum patlamaya karar verdi ve su boşaldı. Bir süre sonra motor hararet ışığınız yandı ve arabayı sağa çektiniz. Burada ki zararlar ne peki? Birincisi yolda kaldınız ikinicisi ve daha önemli olan motorda hasar oluştu. Belki hemen farkedip ucuz kurtuldunuz yada kurtulamadınız ve büyük bir hasar oluştu. Peki fiyatı 50 lirayı geçmeyecek hortum için değer mi? Düzenli kontrolde çürük hortumu farkedip değiştirseydiniz bu başınıza gelirmiydi. Tabi ki hayır. O yüzden şüphe duyduğunuz hortumları hiç aksatmadan mutlaka değiştirmelisiniz.
7 – Soğutma Suyu Genleşme Kabı
Soğutma suyu motor ısındıktan sonra ısınmaya başlayacaktır. Isınan su genleşeceğinden dolayı hacmi artacaktır. Artan hacim kapalı sistemlerde her zaman çözülmesi gereken bir sorundur. Biliyorsunuz ki su sıkıştırılamaz. Bu nedenle otomobil üreticileri suyun bu genleşmesini karşılamaları gerekiyordu. Bu genleşme sorununu soğutma suyu genleşme kabı ile bertaraf ettiler. Peki genleşme kabı sadece bu işe mi yarıyor. Hayır! Aynı zamanda soğutma suyundaki ufak kaçaklara karşı sisteme soğutma suyu takviye eder. Hem depolama yapmakta hemde sıcaklıktan dolayı değişen hacime ayak uydurmaktadır.
Genleşme kabı kapağının da ayrıca bir fonksiyonu bulunmaktadır. Soğutma suyu sistemi içerisinde oluşan basınç çok fazlalaşırsa kapağın içerisindeki yay basıncı dışarı atacaktır. Bu nedenle kapağı çok fazla sıkmak kapağa zarar vereceği gibi kaçakları engelleme yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Eğer kapağınızda kaçak varsa ya sisteminizde sorun vardır yada kapakta. Sistemde sorun olmadığını düşünüyorsanız kapağı mutlaka değiştirmelisiniz. Silindir kapak contası yanıklarının bir kısmı bu genleşme kabı kapağı yüzünden boşalan sudan kaynaklanmaktadır.
Antifiriz Ne İşe Yarar?
Antifriz, radyatör suyuna katılarak 0 derece ve altında soğutma suyunun donmasını önleyen kimyasal maddedir. Antifiriz sadece suyun donma noktasını düşürmekle kalmaz aynı zamanda suyun kaynama noktasını da yükseltir. Ayrıca motor yüzeylerindeki korozyonu ve aşınmayı önler. Yani antifiriz sadece kış aylarında değil sürekli kullanılmalıdır.
*Antifiriz ne işe yarar? Antifiriz çeşitleri? Hangi antifirizi kullanmalıyız ve karışım oranı nedir gibi sorulara cevap bulmak için burayı tıklayabilirsiniz.
*Motor soğutma suyu ayrıca otomobil kalorifer sistemlerinde kullanılmaktadırlar. Araba içerisine üflenecek sıcak hava soğutma suyu tarafından ısıtılır ve araç içerisine yollanır. Kalorifer musluğu vasıtasıyla sisteme adapte edilen ısıtma sistemi motor klima sistemi içerisinde anlatılacaktır.
Motor soğutma suyu sistemleri sayfası bittiğine göre bir sonraki konu olan motor elektrik sistemleri sayfasına geçebilirsiniz. Veya çalışma prensipleri ana sayfasına dönerek sayfa hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Ana sayfaya dönmek için burayı tıklayın.
Kaynak: Bu sayfa Carstecnic tarafından oluşturulmuştur.