CVT Şanzıman Nedir ve Nasıl Çalışır?

İngilizcesi continuously variable transmission olan sürekli değişken şanzımana kısaca CVT şanzıman denmektedir. Kademesiz hız ayarı sağlayabilen CVT şanzıman özellikle Japon otomobil üreticileri tarafından tercih edilmektedir. Bu nedenle Japon şanzımanı da denilmektedir. CVT Şanzıman çalışma prensibi kısaca sürekli çapı değişen iki kasnağın hareketiyle çalışmasıdır. Bu iki kasnak birbirine çelik örgülü kayış ile bağlı bulunmaktadır. Kasnaklardan biri giriş kasnağı diğeri çıkış kasnağıdır. Çapları hidrolik basınç yardımı ile değiştirilerek arabanın hızı ayarlanır. Diğer şanzımanlarda olduğu gibi vites geçişi söz konusu değildir. CVT şanzıman nasıl çalışır sorusunun cevabı ayrıntılı olarak sayfanın devamında anlatılacaktır.

*Diğer şanzıman çeşitleri hakkında ayrıntılı bilgi almak ve bütün şanzıman çeşitlerini bir arada görmek için Şanzıman nedir ve çeşitleri nelerdir sayfasına bakabilirsiniz.

CVT şanzıman 1950’li yıllarda kullanılmaya başlanmıştır fakat teknolojinin geri olması sebebiyle düşük güçlü motorlarda kullanılmıştır. 2000’li yılların başlarında teknolojinin gelişmesiyle beraber çelik örgülü kayışlar üretilmiş ve CVT şanzıman yüksek güçlü motorlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde sorunsuzluğu ile tercih edilebilecek bir şanzıman çeşidi olarak dikkat çekmektedir.

*Araba parçaları ve görevleri sayfasına giderek tüm parçalar hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

CVT Şanzıman Nasıl Çalışır? Çalışma Prensibi

Yukarıda da bahsedildiği gibi iki kasnağın çapının değişmesi ile hız ayarı yapan CVT şanzıman kademesiz sonsuz dişli oranına sahiptir. Aşamasız sürat ayarı sağlamaktadır. Alışıldığı gibi vites geçişlerine sahip değildir. Aracın hızı yükseltilmek istendiğinde hidrolik basınç ile kasnak çapı değişir böylelikle giriş ve çıkış kasnak oranları değiştiği için aracın hızı artar.

Manuel veya otomatik şanzımanlarda motor devir hızı ve araç hızı birbirine bağımlıdır. Fakat CVT şanzıman da bağımlı değildir. Motor devri sabit kalmasına rağmen aracın hızı arttırılabilir. Örnek vermek gerekirse motor devri 3000 rpm iken arabanın hızı 70 km/h de olabilir 130km/h de olabilir. Bu değişiklik yukarıda bahsettiğimiz gibi giriş çıkış kasnak çapı oranı ile açıklanabilir.

Kavrama için çoğunlukla tork konvertörü kullanılmakla beraber çok plakalı hidrolik kavrama da kullanılır. CVT şanzımanda vites dişlisi ve senkromenç bulunmaz. Planet dişli grubu vardır ve geri vites hareketi için kullanılır.

CVT şanzımanlarda vites kademeleri olmamasına rağmen, sürücülerin manuel olarak seçim yapabilmeleri için, yazılımla sanal vites kademeleri oluşturulmuştur. Sürücü vites kolunu veya direksiyon arkasındaki vites değiştirme kulaklarını (paddle shift) + – yönde hareket ettirerek vites büyütebilir veya küçültebilir. Burada yapılan değişiklik sadece kasnak çaplarını değiştirmek olacaktır. Bu çaplara da yazılım ile belirlenen değerler karar verecektir.

CVT Şanzıman Kullanımı

CVT şanzımanın kontrolü diğer otomatik şanzımanlar ile aynıdır. Araçta fren ve gaz olmak üzere iki pedal bulunur.Diğer otomatik şanzımanlarda olduğu gibi P, R, N, D vites değiştirme konumları bulunmaktadır. Bazı modellerde S konumu da bulunmaktadır. Normal ve ekonomik sürüş için D konumu ve daha agresif sürüşler için S sport konumu vardır. D konumunda kullanım sırasında motor devri çok yükselmeden vites oranları değiştirilerek hızın artması sağlanır, böylece düşük motor devri, yüksek hız sonucu yakıt ekonomisi sağlanır. Araç daha akıcı hareket eder, motor freni daha azdır. Vites sport moduna alındığında, araç istenen hıza daha çabuk ulaşabilmesi için motor devrinin daha da yükselmesi sağlanır, sabit hıza ulaşıldığında motor devri azaltılsa bile D konumuna göre daha yüksek tutulur ve ani hızlanma talebine daha çabuk tepki vermeye çalışır. Yine aynı şekilde ayak gaz pedalından çekilse bile, vites oranı değiştirilmeyip sabit bırakılır, böylece tekrar hızlanma durumunda daha iyi tepki verebilir, ayrıca daha fazla motor frenine sebep olur.

D konumundayken araç daha akıcıyken, S konumunda daha sert tepkiler verir. CVT şanzımanın çalışma karakteristiği, üreticiye, kullanılan teknolojiye ve yazılıma bağlı olarak değişmektedir. Aracın sürüş biçimine göre şanzımanın tepkileri farklılık göstermektedir. Örneğin agresif sportif sürüşlerde cvt şanzıman vites kademesi varmış gibi, belirli vites oranlarında vites değişimi yapabilir (Nissan x-tronic).

CVT Şanzıman Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

CVT Şanzıman çalışma prensibi merak edilen bir şanzıman çeşididir. Çok fazla yaygın olmaması sebebiyle akıllara çok soru gelmektedir. Bu soruların cevabını umarız bu başlık altında anlattığımız avantajları ve dezavantajları bölümü ile vermiş oluruz.

I – CVT Şanzıman Avantajları Nelerdir?

• Sonsuz vites aralığı sayesinde vites kademesi bulunmaz ve bu sayede vites geçişleri hissedilmez.
• Vites geçişlerine ihtiyaç olmadığı için motor her zaman ideal devir aralığında çalışır.
• Yakıt tüketimi diğer otomatik şanzıman çeşitlerine göre daha az olmasıda bir diğer avantajıdır. Bunu da ideal devir aralığında çalışması ile sağlamaktadır.
• Özellikle düz yolda yüksek hızlarda (sabit hızlarda veya otoban sürüşlerinde), oldukça düşük vites oranı sağlayarak, motor devrinin çok düşük olmasını sağlar. Düşük motor devri düşük yakıt tüketimini getirir. Bir şanzımanda ne kadar çok vites kademesi varsa (yani vites oranı değişim aralığı ne kadar fazlaysa), o aracın yakıt tüketimi azalacaktır.
• Vites geçişi olmadığı için motordan gelen güç kesintiye uğramayacaktır.
• Kullanıcı hatasına pek fırsat vermemesi ve çalışma prensibi açısından uzun ömürlüdür. Bu nedenle bakım masrafları az olacaktır.
• Yokuş inişlerinde iyi bir motor freni imkanı sunar.

Motorun en uygun devir aralığında çalışmasını sağlayarak, daha iyi performans ve yakıt ekonomisi sağlanır. Bildiğiniz gibi motor maksimum tork ve gücünü belirli devir aralıklarında verebilir, ayrıca maksimum yakıt ekonomisi yapabileceği devir aralığı da bellidir. CVT şanzıman motorun bu devir aralıklarında çalışmasını sağlayarak en ekonomik sürüşün elde edilmesini sağlar. Fazla güç talebinde ise motor devrinin artmasına ve gücün yükselmesine izin verir, bu durumda yakıt ekonomisinden ödün verilir.

*Motor çalışma prensibi sayfasına giderek araba motorları hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olabilirsiniz.

CVT Şanzımanın Dezavantajları Nelerdir?

• Gaz tepkisi diğer şanzıman çeşitlerine göre daha yavaştır.
• Gaz pedalına ani hızlanma için basıldığında motor devri yükselmesine rağmen arabanın hızlanması biraz daha yavaş ve geç olacaktır. Bu özelliği bertaraf etmek için vites S yani sport moduna alınabilir.
• Ekstradan hidrolik pompasının kullanılması sonucu motorda güç kaybına neden olmaktadır. ATF pompası yardımıyla hidrolik basınç üretilmektedir. Bu basınç ile kasnak çapları değiştirilir.

CVT Şanzıman Hangi Araçlarda Var? CVT Şanzıman Kullanan Araçlar Nelerdir?

*Honda: Jazz, City, Civic (2017’den önce tam otomatik, 2017’den sonra CVT şanzıman ‘a geçti).
*Nissan (x-tronic): Micra, Juke (benzinli), Pulsar (benzinli), Qashqai, X-Trail
*Subaru (Lineartronic): Forester, Legacy, XV, Outback, Exiga, Impreza, 
*Toyota (Multidrive s): Yaris, Corolla, Auris, C-HR, Verso, Avensis
*Renault (x-tronic): Koleos
*Audi (Multitronic)
*Ford (Durashift)

Tüm araba modelleri ve üretildiği ülkeler hakkında bilgi sahibi olmak için hangi otomobil markası hangi ülkeye ait isimli sayfamıza bakabilirsiniz.

Sayfayı faydalı bulduysanız yazı sonundaki değerlendirme bölümünden oylamayı unutmayınız. Eklemek istediğiniz bir husus veya soru var ise yorumlar kısmından yazabilirsiniz.

CVT Şanzıman hakkında hazırlanan bu sayfa bittiğine göre şanzıman arızaları hakkında bilgi almak için şanzıman arızaları nasıl anlaşılır sayfasına bakabilir veya şanzıman nedir ve çeşitleri nelerdir sorularına cevap almak için burayı tıklayabilirsiniz. Ana sayfaya dönmek için burayı tıklayınız.

Kaynak: Video, İçerik